Diyabetik Ayak

Diyabetik Ayak Nedir?

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında görülen ayak problemlerinin genel adıdır. Yüksek kan şekeri seviyeleri, zamanla sinir hasarına (nöropati) ve damar hasarına (anjiyopati) neden olur. Bu durum ayaklarda yaralar, enfeksiyonlar ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Diyabetik ayak, erken tanı ve uygun tedavi ile önlenebilir ve tedavi edilebilir.

Diyabetik Ayak Gelişim Süreci

Diyabetik ayak problemi şu aşamalarda gelişir:

1. Nöropati (Sinir Hasarı)

• Periferik nöropati gelişimi
• Ağrı, sıcaklık ve dokunma hissinde azalma
• Ayak kaslarında zayıflama
• Ayak deformiteleri

2. Anjiyopati (Damar Hasarı)

• Küçük damarlarda daralma
• Kan dolaşımında azalma
• Doku beslenmesinde bozulma
• Yara iyileşmesinde gecikme

3. Enfeksiyon ve Komplikasyonlar

• Bakteriyel enfeksiyonlar
• Kemik enfeksiyonu (osteomiyelit)
• Gangren gelişimi
• Amputasyon riski

Risk Faktörleri

Diyabetik ayak gelişimi için risk faktörleri:

• Kontrolsüz diyabet: Yüksek HbA1c seviyeleri
• Uzun süreli diyabet: 10 yıldan fazla
• Sigara kullanımı: Damar hasarını artırır
• Yüksek tansiyon: Damar sağlığını olumsuz etkiler
• Yüksek kolesterol: Damar tıkanıklığı riski
• Geçmiş ayak yarası: Tekrar etme riski
• Ayak deformiteleri: Basınç noktaları
• Yaş: İleri yaş risk faktörü

Belirtiler ve Semptomlar

Erken Belirtiler

• Ayaklarda karıncalanma ve yanma
• Soğuk ayak hissi
• Ayak kaslarında kramp
• Deride kuruluk ve çatlaklar
• Tırnak kalınlaşması

İleri Belirtiler

• Ayaklarda ağrı hissinde azalma
• Yaralar ve ülserler
• Enfeksiyon belirtileri (kızarıklık, şişlik, ateş)
• Kötü koku
• Ayak şeklinde değişiklik
• Yürüme güçlüğü

Tanı Yöntemleri

Fizik Muayene

• Ayak muayenesi ve palpasyon
• Nörolojik testler (monofilament testi)
• Dolaşım değerlendirmesi
• Yara ve enfeksiyon kontrolü

Laboratuvar Testleri

• Kan şekeri ve HbA1c
• Enfeksiyon belirteçleri (CRP, prokalsitonin)
• Böbrek fonksiyon testleri
• Yara kültürü

Görüntüleme Yöntemleri

• Doppler ultrason: Damar dolaşımı
• MRI: Kemik enfeksiyonu
• CT: Kemik yapısı
• Anjiyografi: Damar tıkanıklığı

Tedavi Seçenekleri

1. Medikal Tedavi

• Kan şekeri kontrolü: İnsülin ve oral antidiabetikler
• Antibiyotik tedavisi: Enfeksiyon kontrolü
• Ağrı yönetimi: Analjezikler
• Dolaşım iyileştiriciler: Vazodilatörler

2. Yara Bakımı

• Debridman: Ölü doku temizliği
• Basınç azaltma: Özel ayakkabı ve yatak
• Nemli yara bakımı: Modern pansuman
• Negatif basınç tedavisi: VAC tedavisi

3. Cerrahi Tedavi

• Revaskülarizasyon: Damar açma işlemleri
• Debridman: Cerrahi temizlik
• Rekonstrüktif cerrahi: Doku onarımı
• Amputasyon: Son çare olarak

4. Hiperbarik Oksijen Tedavisi

• Yüksek basınçlı oksijen
• Doku iyileşmesini hızlandırır
• Enfeksiyonla mücadele eder
• Yeni damar oluşumunu destekler

Prof. Dr. Erdem Silistreli'nin Yaklaşımı

Prof. Dr. Erdem Silistreli, diyabetik ayak tedavisinde:

• Multidisipliner ekip: Endokrinolog, enfeksiyon hastalıkları uzmanı
• Erken müdahale: Komplikasyonları önleme
• Minimal invaziv teknikler: Endovasküler tedaviler
• Modern teknoloji: En güncel cerrahi yöntemler
• Hasta eğitimi: Ayak bakımı ve önleme
• Uzun dönem takip: Yaşam boyu kontrol

Önleme Stratejileri

Günlük Ayak Bakımı

• Her gün ayak muayenesi
• Ilık su ile yıkama
• Yumuşak havlu ile kurulama
• Nemlendirici kullanımı
• Düzgün tırnak kesimi

Uygun Ayakkabı Seçimi

• Rahat ve geniş ayakkabılar
• Yumuşak taban
• Kapalı burun
• Özel diyabetik ayakkabılar
• Çorap seçimi (pamuklu, dikişsiz)

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Kan şekeri kontrolü
• Düzenli egzersiz
• Sigara bırakma
• Sağlıklı beslenme
• Düzenli doktor kontrolü

Komplikasyonlar

Diyabetik ayak ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Kronik yaralar: İyileşmeyen ülserler
• Enfeksiyonlar: Selülit, osteomiyelit
• Gangren: Doku ölümü
• Amputasyon: Ayak veya bacak kaybı
• Yaşam kalitesi düşüşü: Mobilite kaybı
• Maliyet artışı: Uzun süreli tedavi

Prognoz

Diyabetik ayak prognozu:

• Erken tanı ve tedavi ile iyi sonuçlar
• Kan şekeri kontrolü kritik
• Hasta uyumu önemli
• Multidisipliner yaklaşım gerekli
• Yaşam boyu takip şart

Sık Sorulan Sorular

Diyabetik ayak önlenebilir mi?

Evet, kan şekeri kontrolü ve düzenli ayak bakımı ile önlenebilir.

Amputasyon ne zaman gerekir?

Gangren ve kontrol edilemeyen enfeksiyon durumunda gerekebilir.

Yara iyileşmesi ne kadar sürer?

Kan şekeri kontrolüne bağlı olarak 2-12 hafta arası değişir.

Egzersiz yapabilir miyim?

Doktor kontrolünde düşük etkili egzersizler önerilir.