By-Pass

By-Pass Cerrahisi Nedir?

By-pass cerrahisi, tıkanmış veya daralmış damarların etrafından yeni bir yol oluşturarak kan akışını sağlayan cerrahi bir işlemdir. En yaygın türü koroner bypass cerrahisi olup, kalp kasına kan akışını sağlamak için tıkanmış koroner arterlerin etrafından yeni damar köprüleri oluşturur. Bu işlem, kalp krizi riskini azaltır ve kalp fonksiyonlarını iyileştirir.

By-Pass Cerrahisi Türleri

1. Koroner Bypass Cerrahisi (CABG)

• Kalp kasına kan akışını sağlar
• En yaygın bypass türü
• Koroner arter hastalığında kullanılır
• Kalp krizi riskini azaltır

2. Periferik Bypass Cerrahisi

• Kol ve bacak damarlarında kullanılır
• Periferik arter hastalığında
• Gangren riskini azaltır
• Amputasyonu önler

3. Karotis Bypass Cerrahisi

• Boyun damarlarında kullanılır
• İnme riskini azaltır
• Beyin kan akışını sağlar
• Karotis arter hastalığında

4. Renal Bypass Cerrahisi

• Böbrek damarlarında kullanılır
• Böbrek fonksiyonunu korur
• Hipertansiyonu kontrol eder
• Renal arter stenozunda

Koroner Bypass Cerrahisi Endikasyonları

Mutlak Endikasyonlar

• Sol ana koroner arter hastalığı: %50+ darlık
• Üç damar hastalığı: LAD, Cx, RCA
• İki damar hastalığı + LAD proksimal: Yüksek risk
• Koroner arter hastalığı + diyabet: Kompleks lezyonlar

Göreceli Endikasyonlar

• Tek damar hastalığı: LAD proksimal
• İki damar hastalığı: LAD tutulumu yok
• Medikal tedaviye yanıtsızlık: Semptomlar devam ediyor
• Stent uygulanamayan lezyonlar: Anatomik zorluk

Greft Seçenekleri

Arteriyel Greftler

• İnternal mamarian arter (IMA): En iyi sonuç
• Radial arter: İkinci tercih
• Gastroepiploik arter: Alternatif
• İnferior epigastrik arter: Nadir kullanım

Venöz Greftler

• Safen ven: En yaygın kullanım
• Büyük safen ven: Uzun segment
• Küçük safen ven: Kısa segment
• Ulnar ven: Alternatif

Cerrahi Teknikler

1. Geleneksel Bypass (On-Pump)

• Kardiyopulmoner bypass kullanımı
• Kalp durdurulur
• Daha iyi görüş alanı
• Kompleks lezyonlar için ideal

2. Off-Pump Bypass (OPCAB)

• Kalp çalışırken yapılır
• Bypass komplikasyonları azalır
• Daha hızlı iyileşme
• Yaşlı hastalar için uygun

3. Minimal İnvaziv Bypass (MIDCAB)

• Küçük kesi ile yapılır
• Robotik cerrahi
• Daha az ağrı
• Hızlı iyileşme

4. Hibrit Prosedür

• Bypass + stent kombinasyonu
• Minimal invaziv
• Kompleks vakalar için
• Multidisipliner yaklaşım

Preoperatif Değerlendirme

Kardiyak Değerlendirme

• Koroner anjiyografi: Altın standart
• Ekokardiyografi: Kalp fonksiyonu
• Stres testi: İskemi değerlendirmesi
• Kardiyak MRI: Detaylı görüntüleme

Genel Değerlendirme

• Laboratuvar testleri: Kan sayımı, biyokimya
• Akciğer fonksiyon testleri: Solunum kapasitesi
• Böbrek fonksiyon testleri: Kreatinin, BUN
• Karotis doppler: İnme riski

Risk Faktörleri

• Yaş: 70 yaş üstü
• Diyabet: Kontrolsüz
• Böbrek yetmezliği: Kreatinin >2
• Akciğer hastalığı: KOAH
• Önceki cerrahi: Reoperasyon

Prof. Dr. Erdem Silistreli'nin Yaklaşımı

Prof. Dr. Erdem Silistreli, bypass cerrahisinde:

• Hasta seçimi: Risk-benefit analizi
• Greft seçimi: Arteriyel greft önceliği
• Teknik seçimi: Hastaya özel yaklaşım
• Multidisipliner ekip: Kardiyolog, anestezi uzmanı
• Modern teknoloji: En güncel cerrahi yöntemler
• Komplikasyon önleme: Proaktif yaklaşım

Cerrahi Süreç

Preoperatif Hazırlık

• Anestezi konsültasyonu
• Kan hazırlığı
• İlaç düzenlemesi
• Hasta eğitimi

Operatif Süreç

• Genel anestezi
• Sternotomi
• Greft hazırlığı
• Kardiyopulmoner bypass
• Bypass anastomozları
• Bypass sonlandırma

Postoperatif Bakım

• Yoğun bakım takibi
• Solunum desteği
• Hemodinamik monitorizasyon
• Enfeksiyon profilaksisi
• Antikoagülan tedavi

Komplikasyonlar

Erken Komplikasyonlar

• Kanama: Operasyon sırasında
• Enfeksiyon: Yara yeri, endokardit
• Ritm bozuklukları: Atrial fibrilasyon
• Böbrek yetmezliği: Bypass komplikasyonu
• Nörolojik komplikasyonlar: İnme
• Akciğer komplikasyonları: Pnömoni

Geç Komplikasyonlar

• Greft oklüzyonu: Venöz greftlerde
• Endokardit: Bakteriyel enfeksiyon
• Perikardit: Kalp zarı iltihabı
• Postperikardiotomi sendromu: Ateş, ağrı
• Kronik ağrı: Sternum ağrısı

İyileşme Süreci

Hastanede Kalış

• Yoğun bakım: 1-2 gün
• Normal servis: 5-7 gün
• Toplam süre: 6-8 gün

Evde İyileşme

• İlk 2 hafta: Dinlenme, hafif aktivite
• 2-6 hafta: Kademeli aktivite artışı
• 6-12 hafta: Normal aktivitelere dönüş
• 3-6 ay: Tam iyileşme

Rehabilitasyon

• Kardiyak rehabilitasyon: 6-12 hafta
• Fizik tedavi: Kas güçlendirme
• Solunum egzersizleri: Akciğer kapasitesi
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Diyet, egzersiz

Yaşam Tarzı Önerileri

• Sigara bırakma: En önemli önlem
• Sağlıklı beslenme: Düşük tuz, düşük yağ
• Düzenli egzersiz: Kardiyak rehabilitasyon
• Stres yönetimi: Meditasyon, yoga
• Düzenli kontrol: Yıllık ekokardiyografi
• İlaç uyumu: Aspirin, statin

Prognoz

Bypass cerrahisi prognozu:

• Erken mortalite: %1-3
• 5 yıl sağkalım: %85-90
• 10 yıl sağkalım: %70-75
• Greft patensi: Arteriyel %90+, venöz %70%
• Yaşam kalitesi: Önemli iyileşme

Sık Sorulan Sorular

Bypass cerrahisi ne kadar sürer?

Genellikle 3-5 saat sürer, greft sayısına göre değişir.

Kaç greft gerekir?

Hastalık yaygınlığına göre 1-5 arası değişir.

Ameliyat sonrası normal yaşam mümkün mü?

Evet, çoğu hasta normal yaşamına döner ve aktif kalır.

Greftler ne kadar süre dayanır?

Arteriyel greftler 15+ yıl, venöz greftler 10-15 yıl.