Bacaklarda Damar Tıkanıklığı

Bacaklarda Damar Tıkanıklığı Nedir?

Bacaklarda damar tıkanıklığı, alt ekstremite arterlerinde daralma veya tıkanma sonucu bacaklara yeterli kan akışının sağlanamaması durumudur. Bu durum genellikle ateroskleroz (damar sertleşmesi) nedeniyle oluşur ve periferik arter hastalığı (PAD) olarak adlandırılır. Erken tanı ve uygun tedavi ile ciddi komplikasyonlar önlenebilir.

Bacaklarda Damar Tıkanıklığı Türleri

1. Akut Arteriyel Tıkanıklık

• Ani gelişen durum
• Emboli veya tromboz nedeniyle
• Acil müdahale gerekir
• Gangren riski yüksek

2. Kronik Arteriyel Tıkanıklık

• Yavaş gelişen durum
• Ateroskleroz nedeniyle
• Kademeli semptom gelişimi
• Uzun dönem takip gerekir

3. Fonksiyonel Tıkanıklık

• Spazm nedeniyle
• Raynaud hastalığı
• Geçici durum
• İlaç tedavisi ile düzelir

Risk Faktörleri

Değiştirilemeyen Faktörler

• Yaş: 50 yaş üstü
• Cinsiyet: Erkeklerde daha sık
• Genetik: Aile geçmişi
• Irk: Afrikalı-Amerikalılarda daha sık

Değiştirilebilir Faktörler

• Sigara: En önemli risk faktörü
• Diyabet: Kontrolsüz
• Hipertansiyon: Yüksek tansiyon
• Yüksek kolesterol: LDL yüksekliği
• Obezite: Metabolik risk
• Hareketsizlik: Sedanter yaşam

Belirtiler ve Semptomlar

Erken Dönem (Asemptomatik)

• Genellikle belirti yok
• Rutin muayenede tespit
• Ankle-brachial index (ABI) düşük

Klasik Belirtiler (Fontaine Sınıflaması)

• Evre I: Asemptomatik
• Evre IIa: Hafif kladikasyon (>200m)
• Evre IIb: Şiddetli kladikasyon (<200m)
• Evre III: İstirahat ağrısı
• Evre IV: Ülser/gangren

Akut Tıkanıklık Belirtileri (6P)

• Pain: Şiddetli ağrı
• Pallor: Solukluk
• Pulselessness: Nabız kaybı
• Paresthesia: Uyuşma
• Paralysis: Güçsüzlük
• Poikilothermia: Soğukluk

Tanı Yöntemleri

Fizik Muayene

• Nabız muayenesi: Femoral, popliteal, dorsalis pedis
• Renk değişiklikleri: Solukluk, siyanoz
• Sıcaklık farkı: Soğukluk
• Ülser kontrolü: Yara varlığı

Non-invaziv Testler

• Ankle-brachial index (ABI): Basit tarama
• Doppler ultrason: Damar yapısı
• Pulse volume recording: Basınç dalgaları
• Transkutanöz oksijen: Doku oksijenasyonu

Görüntüleme Yöntemleri

• CT Anjiyografi: Detaylı anatomik görüntüleme
• MR Anjiyografi: Kontrast madde gerektirmez
• Dijital subtraksiyon anjiyografi: Altın standart
• Duplex ultrason: Hem anatomik hem fonksiyonel

Tedavi Seçenekleri

1. Medikal Tedavi

• Antiplatelet tedavi: Aspirin, klopidogrel
• Statin tedavisi: Kolesterol düşürücü
• ACE inhibitörleri: Kardiyovasküler koruma
• Beta blokerler: Kalp koruması
• Pentoksifilin: Kan akışını iyileştirir
• Cilostazol: Yürüme mesafesini artırır

2. Endovasküler Tedavi

• Balon anjiyoplasti: Daralma genişletme
• Stent yerleştirme: Damar açık tutma
• Atherektomi: Plak çıkarma
• Lazer anjiyoplasti: Plak buharlaştırma
• Krioplasti: Soğuk balon

3. Cerrahi Tedavi

• Endarterektomi: Plak çıkarma
• Bypass cerrahisi: Damar köprüsü
• Embolectomi: Pıhtı çıkarma
• Amputasyon: Son çare

4. Hibrit Prosedürler

• Endovasküler + cerrahi kombinasyonu
• Kompleks lezyonlar için
• Multidisipliner yaklaşım

Prof. Dr. Erdem Silistreli'nin Yaklaşımı

Prof. Dr. Erdem Silistreli, bacaklarda damar tıkanıklığı tedavisinde:

• Erken tanı: Komplikasyonları önleme
• Minimal invaziv öncelik: Endovasküler teknikler
• Multidisipliner ekip: Kardiyolog, radyolog
• Modern teknoloji: En güncel cihazlar
• Hasta odaklı yaklaşım: Kişiselleştirilmiş tedavi
• Uzun dönem takip: Yaşam boyu kontrol

Endovasküler Tedavi Süreci

Preoperatif Hazırlık

• Kapsamlı değerlendirme
• Antikoagülan düzenlemesi
• Kontrast madde alerjisi kontrolü
• Böbrek fonksiyon değerlendirmesi

Operatif Süreç

• Lokal anestezi
• Femoral veya radial girişim
• Kılavuz tel yerleştirme
• Balon anjiyoplasti
• Stent yerleştirme (gerekirse)
• Kontrol anjiyografi

Postoperatif Bakım

• 4-6 saat yatak istirahati
• Girişim yerinin kontrolü
• Antiplatelet tedavi
• Düzenli takip

Komplikasyonlar

Endovasküler Komplikasyonlar

• Restenoz: Tekrar daralma
• Stent trombozu: Pıhtı oluşumu
• Distal embolizasyon: Pıhtı atması
• Damar yırtılması: Nadir
• Hematom: Girişim yerinde

Cerrahi Komplikasyonlar

• Enfeksiyon: Yara yeri
• Kanama: Operasyon sırasında
• Greft oklüzyonu: Bypass tıkanması
• Lenf sızıntısı: Lenfatik hasar

İyileşme Süreci

Endovasküler Tedavi Sonrası

• Hastanede kalış: 1-2 gün
• Normal aktivite: 1 hafta
• Tam iyileşme: 2-4 hafta

Cerrahi Tedavi Sonrası

• Hastanede kalış: 5-7 gün
• Normal aktivite: 4-6 hafta
• Tam iyileşme: 2-3 ay

Yaşam Tarzı Önerileri

• Sigara bırakma: En önemli önlem
• Düzenli egzersiz: Yürüyüş programı
• Sağlıklı beslenme: Düşük tuz, düşük yağ
• Diyabet kontrolü: Kan şekeri takibi
• Tansiyon kontrolü: Düzenli ilaç kullanımı
• Ayak bakımı: Düzenli kontrol

Egzersiz Programı

• Yürüyüş: Günde 30-45 dakika
• Kademeli artış: Mesafe ve süre
• Düzenli program: Haftada 5 gün
• Doktor kontrolü: Program ayarlaması

Prognoz

Bacaklarda damar tıkanıklığı prognozu:

• Erken tanı: %90+ başarı oranı
• Endovasküler tedavi: %80+ 1 yıl patensi
• Cerrahi tedavi: %85+ 5 yıl patensi
• Yaşam kalitesi: Önemli iyileşme
• Amputasyon riski: %5-10

Sık Sorulan Sorular

Bacaklarda damar tıkanıklığı önlenebilir mi?

Evet, risk faktörlerinin kontrolü ile önlenebilir.

Egzersiz yapabilir miyim?

Evet, doktor kontrolünde düzenli egzersiz önerilir.

Ameliyat gerekir mi?

Çoğu hasta endovasküler tedavi ile iyileşir.

Tekrar eder mi?

Risk faktörleri kontrol edilmezse tekrar edebilir.